Báo cáo từ ASEAN Briefing phát hành tháng 8/2023 cho hay Indonesia đang cạnh tranh với Thái Lan, Ấn Độ để phát triển ngành công nghiệp xe điện và cung cấp môi trường sản xuất thay thế khả thi cho các doanh nghiệp muốn mở rộng bên ngoài Trung Quốc.
Nước này kỳ vọng khả năng tiếp cận tài nguyên và năng lực công nghiệp sẽ tạo đà cho việc xây dựng chuỗi cung ứng xe điện nội địa. Các chính sách hỗ trợ được đưa ra để khuyến khích đầu tư vào sản xuất cũng như bán xe điện trong nước.
Tổng thống Indonesia Joko Widodo tham quan và ký tặng lên mẫu xe VF 5 trưng bày tại gian hàng VinFast. (Ảnh: VinFast Auto cung cấp).
Triển vọng thị trường nội địa
Indonesia đang nỗ lực thiết lập hiện diện trong ngành công nghiệp xe điện với mục tiêu đạt 2,5 triệu người sử dụng xe điện vào năm 2025.
Tuy nhiên, dữ liệu thị trường cho thấy rằng việc chuyển đổi thói quen của người tiêu dùng ô tô sẽ mất một thời gian. Theo Reuters, xe điện hiện chỉ chiếm chưa tới 1% tổng số ô tô đang lưu hành trên đường phố Indonesia.
Năm ngoái, nước này ghi nhận doanh số bán ô tô điện là 15.400 chiếc và xe máy điện là khoảng 32.000 chiếc. Ngay cả khi đơn vị vận hành hãng taxi lớn như Bluebird đang cân nhắc bổ sung đội xe điện từ BYD thì những kỳ vọng của chính phủ Indonesia vẫn sẽ cần thêm thời gian để thành hiện thực.
Thị phần các hãng xe điện tại Indonesia năm 2022.
Tuy vậy, những thay đổi trong nhận thức của người tiêu dùng đang âm thầm diễn ra. Ở phía tây Jakarta, đại lý ô tô PT Prima Wahana Auto Mobil nhận thấy doanh số bán xe điện có xu hướng tăng lên.
Trao đổi với tờ China Daily vào tháng 6 năm ngoái, phía đại lý này cho biết khách hàng Indonesia đang mua và sử dụng Wuling Air EV như một chiếc xe phụ, bên cạnh phương tiện chính hiện có của họ.
Điều này xuất phát từ những lo ngại xung quanh cơ sơ hạ tầng trạm sạc và dịch vụ hậu mãi, sửa chữa cùng với phạm vi di chuyển của xe điện. Nhìn chung, giá cả và những lo ngại xung quanh sạc pin có thể cản trở những người tiêu dùng mạnh dạn chuyển đổi sang xe điện.
Tuy nhiên, tham vọng của Indonesia còn vượt ra ngoài việc khuyến khích người tiêu dùng sử dụng các phương tiện năng lượng sạch. Quốc gia này cũng đang phấn đấu trở thành một trung tâm quan trọng trong chuỗi cung ứng xe điện.
Xét cho cùng, Indonesia là thị trường ô tô lớn nhất Đông Nam Á và được xếp hạng là trung tâm sản xuất lớn thứ hai trong khu vực, sau Thái Lan.
Chính sách và biện pháp hỗ trợ
Chính phủ Indonesia đã đưa sản xuất xe điện vào kế hoạch phát triển kinh tế giai đoạn 2011 – 2025 và vạch ra lộ trình xây dựng cơ sợ hạ tầng trong giai đoạn 2020 – 2024.
Trong năm 2020 – 2024, công nghiệp hoá trong nước sẽ chủ yếu tập trung vào hai lĩnh vực chính gồm sản xuất thượng nguồn các mặt hàng nông sản, hóa chất kim loại và sản xuất các sản phẩm nâng cao giá trị cũng như khả năng cạnh tranh. Những sản phẩm này bao gồm nhiều lĩnh vực, trong đó có xe điện.
Việc thực hiện kế hoạch sẽ được hỗ trợ bằng cách điều chỉnh các chính sách.
Một nhân viên đang lau chùi ô tô điện Neta V, được trưng bày trong Triển lãm ô tô quốc tế Gaikindo Indonesia vào tháng 8/2023. (Ảnh: Reuters).
Tháng 8/2023, Indonesia công bố gia hạn thêm hai năm để các nhà sản xuất ô tô điện đáp ứng các điều kiện hưởng ưu đãi. Trong đó các hãng xe cần cam kết sản xuất tối thiểu 40% linh kiện xe điện ở Indonesia vào năm 2026 mới đủ điều kiện nhận ưu đãi.
Neta EV của Trung Quốc và Mitsubishi Motors của Nhật Bản đã cam kết đầu tư vào lĩnh vực xe điện tại Indonesia. Trong khi đó, liên doanh PT Hyundai Motors Indonesia đã giới thiệu chiếc xe điện sản xuất trong nước đầu tiên vào tháng 4/2022.
Trước đó, Indonesia công bố ý định giảm thuế nhập khẩu từ 50% xuống 0 đối với các nhà sản xuất xe điện dự định đầu tư vào nước này.
Trở lại năm 2019, chính phủ Indonesia triển khai một loạt ưu đãi hướng tới các nhà sản xuất xe điện, công ty vận tải và người tiêu dùng. Những ưu đãi này bao gồm việc giảm thuế nhập khẩu đối với máy móc và nguyên liệu sử dụng trong sản xuất xe điện. Đồng thời miễn thuế trong tối đa 10 năm cho các nhà sản xuất xe điện đầu tư ít nhất 5.000 tỷ rupiah (tương đương 346 triệu USD) vào nước này.
Chính phủ Indonesia cũng đã giảm đáng kể thuế giá trị gia tăng đối với xe điện từ 11% xuống chỉ còn 1%. Động thái này đã khiến giá khởi điểm của chiếc Hyundai Ioniq 5 phiên bản thấp nhất giảm từ 51.000 USD xuống dưới 45.000 USD.
Tuy đã giảm giá nhưng đây vẫn là phân khúc cao cấp và không dành cho số đông. Một chiếc ô tô chạy xăng rẻ nhất ở Indonesia là Daihatsu Ayla có giá khởi điểm dưới 9.000 USD.
Nguồn nguyên liệu dễ dàng tiếp cận
Động lực chính đằng sau việc thúc đẩy sản xuất xe điện là nguồn nguyên liệu thô sẵn có dồi dào của Indonesia. Quốc gia này là nhà sản xuất niken hàng đầu thế giới, một thành phần quan trọng trong sản xuất pin lithium-ion, lựa chọn chủ yếu cho các bộ pin xe điện.
Dự trữ niken của Indonesia chiếm khoảng 22% – 24% tổng trữ lượng toàn cầu. Ngoài ra, quốc gia này còn có khả năng tiếp cận với coban – giúp kéo dài tuổi thọ pin xe điện và bauxite, được sử dụng trong sản xuất nhôm, một yếu tố quan trọng trong sản xuất xe điện.
Việc có thể tiếp cận nguyên liệu thô dễ dàng sẽ giúp giảm đáng kể chi phí sản xuất.
Bức ảnh chụp ngày 8/2/2023 cho thấy các công nhân sử dụng máy xúc trong quá trình thăm dò quặng niken của Gema Kreasi Perdana (GKP) trên đảo Wawonii. (Ảnh: AFP).
Theo thời gian, việc phát triển năng lực sản xuất xe điện của Indonesia có thể tăng cường xuất khẩu trong khu vực nếu nhu cầu về xe điện tăng đột biến tại các thị trường láng giềng. Chính phủ Indonesia đặt mục tiêu sản xuất khoảng 600.000 xe điện vào năm 2030.
Bên cạnh các ưu đãi về sản xuất và bán hàng, Indonesia đang tìm cách giảm sự phụ thuộc vào xuất khẩu nguyên liệu thô và chuyển sang xuất khẩu hàng hóa có giá trị gia tăng cao hơn. Trên thực tế, Indonesia đã cấm xuất khẩu quặng niken từ tháng 1/2020, đồng thời tăng cường năng lực sản xuất pin xe điện cùng với xe điện.
Tháng 11/2022, Hyundai Motor Company và PT Adaro Minerals Indonesia, Tbk ký Biên bản ghi nhớ nhằm đảm bảo nguồn cung nhôm ổn định để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng cho sản xuất ô tô.
Sự hợp tác này nhằm tạo ra một chuỗi hợp tác toàn diện liên quan đến sản xuất và cung cấp nhôm do PT Adaro Minerals Indonesia hỗ trợ, kết hợp với công ty con của nó, PT Kalimantan Aluminium Industry.
Hyundai đã đưa vào vận hành một cơ sở sản xuất ở Indonesia và đang tích cực hợp tác với nước này trên một số lĩnh vực, nhằm hướng đến sự phối hợp trong tương lai đối với ngành công nghiệp ô tô.
Điều này bao gồm đầu tư vào các liên doanh sản xuất pin. Hơn nữa, nhôm xanh của Indonesia, đặc trưng bởi việc sử dụng năng lượng thủy điện, phát thải ít carbon, là một nguồn năng lượng thân thiện với môi trường, phù hợp với chính sách trung hòa carbon của Hyundai. Loại nhôm xanh này được kỳ vọng sẽ đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của các nhà sản xuất ô tô trên toàn cầu.
Đầu tư nước ngoài vào chuỗi cung ứng xe điện Indonesia:
Trong vài năm qua, Indonesia đã thu hút đầu tư nước ngoài đáng kể chủ yếu tập trung vào sản xuất pin điện và phát triển chuỗi cung ứng liên quan.
– Mitsubishi Motors đầu tư khoảng 375 triệu USD để mở rộng sản xuất, bao gồm cả mẫu xe điện Minicab-MiEV, với kế hoạch bắt đầu sản xuất xe điện vào tháng 12/2023.
– Neta, một công ty con của Hozon New Energy Automobile (Trung Quốc), bắt đầu quá trình nhận đơn đặt hàng cho Neta V EV và đang chuẩn bị sản xuất tại Indonesia trong năm nay.
– Hai nhà sản xuất, Wuling Motors và Hyundai, chuyển một số hoạt động sản xuất của họ sang Indonesia để đủ điều kiện nhận đầy đủ ưu đãi. Cả hai công ty đều có nhà máy bên ngoài Jakarta và là đối thủ hàng đầu trên thị trường xe điện nội địa về mặt doanh số.
– Các nhà đầu tư Trung Quốc tham gia khai thác và luyện niken ở Sulawesi, một hòn đảo nổi tiếng với trữ lượng niken khổng lồ.
– Năm 2020, Bộ Đầu tư Indonesia và LG ký Biên bản ghi nhớ trị giá 9,8 tỷ USD cho LG Energy Solution để đầu tư vào chuỗi cung ứng xe điện.
– Năm 2021, LG Energy và Hyundai Motor Group bắt tay phát triển nhà máy pin đầu tiên tại Indonesia với giá trị đầu tư 1,1 tỷ USD, được thiết kế để có công suất 10 GWh.
– Năm 2022, Bộ Đầu tư Indonesia ký Biên bản ghi nhớ với Foxconn, Gogoro Inc, IBC và Indika Energy, để sản xuất pin, phương tiện di chuyển điện tử và các ngành liên quan.
– Công ty khai thác mỏ thuộc sở hữu nhà nước Aneka Tambang hợp tác với tập đoàn CATL của Trung Quốc trong một thỏa thuận sản xuất xe điện, tái chế pin và khai thác niken.
– LG Energy xây dựng một nhà máy luyện kim trị giá 3,5 tỷ USD ở tỉnh Trung Java với công suất sản xuất 150.000 tấn niken sunfat hàng năm.
– Vale Indonesia và Chiết Giang Huayou Cobalt hợp tác với Ford Motor để thành lập nhà máy kết tủa hydroxit ở tỉnh Sulawesi, dự kiến có công suất 120.000 tấn, cùng với nhà máy thứ hai có công suất 60.000 tấn.